پس از خروج پر حاشیه نیروهای آمریکایی از افغانستان در سال ۲۰۲۱، مقادیر زیادی از تجهیزات پیشرفته نظامی در این کشور باقی ماند که به سرعت در اختیار طالبان قرار گرفت. این تجهیزات که شامل انواع سلاح‌های سنگین، خودروهای زرهی، سیستم‌های راداری و دیگر امکانات تخصصی است، ارزش آن‌ها بالغ بر هفت میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. با این حال، نگرانی‌ها درباره استفاده طالبان از این سلاح‌ها برای تقویت نیروی نظامی خود و تهدیدات ناشی از آن‌ها در سطح جهانی بالا گرفته است.
انتقادهای شدید ترامپ از مدیریت خروج نیروها
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، اخیراً در سخنرانی‌ای در کنگره آمریکا، با شدیدترین لحن ممکن به نحوه مدیریت خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و رها شدن این تجهیزات حمله کرد. ترامپ که در حال حاضر در تلاش برای بازگشت به کاخ سفید است، این اقدام را “یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات استراتژیک آمریکا” نامید و هشدار داد که این تسلیحات می‌توانند به ابزار تهدید جدی برای امنیت جهانی تبدیل شوند. او تأکید کرد که در صورت بازگشت به قدرت، برنامه‌های ویژه‌ای برای بازیابی و از کار انداختن این سلاح‌ها تدوین خواهد کرد. او گفت: “این سلاح‌ها اکنون در دستان دشمنان ماست. طالبان از آن‌ها استفاده خواهد کرد و ما باید فوراً این تهدید را از بین ببریم.”
پاکستان و نگرانی از تهدیدات مشترک
پاکستان نیز به عنوان یکی از کشورهای همسایه افغانستان و متحدان آمریکا در جنگ علیه تروریسم، بسیار نگران این موضوع است. مقامات پاکستانی بارها نسبت به دسترسی گروه‌های افراطی به این تسلیحات هشدار داده‌اند. به گفته منابع امنیتی در اسلام‌آباد، سلاح‌هایی که اکنون در دست طالبان هستند، می‌توانند به دست گروه‌هایی مانند داعش، لشکر طیبه، جدایی طلبان بلوچ ایرانی و سایر گروه‌های شبه‌نظامی بیفتد که نه تنها
بسیاری برآنند که واشنگتن در رسوب ده‌ها میلیارد دلار سلاح سبک و نیمه‌سنگین در افغانستان که تنها به کار جنگ‌های چریکی و شهری می‌آیند تعمد داشته است.
برای افغانستان، بلکه برای امنیت پاکستان و سایر کشورهای منطقه نیز تهدیدآفرین خواهد بود.
در همین راستا، همکاری‌های امنیتی بین آمریکا و پاکستان شدت گرفته است. اخیراً اسحاق دار، وزیر خارجه پاکستان، در تماس‌هایی با مقامات آمریکایی از جمله مایک والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، خواستار اقدامات فوری برای مقابله با این تهدیدات شده است. پاکستان به صراحت اعلام کرد حاضر است در صورت نیاز، در عملیات‌های مشترک برای نابودی یا بازپس‌گیری برخی از این تجهیزات مشارکت کند.
آیا حملاتی به طالبان به قصد نابودی تجهیزات امریکایی آغاز خواهد شد؟
در روزهای اخیر، اخبار و شایعاتی در مورد احتمال شروع حملات هدفمند آمریکا برای از کار انداختن تجهیزات نظامی طالبان منتشر شده است. برخی تحلیلگران امنیتی پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است واشنگتن از پهپادها و حملات هوایی برای نابودی این سلاح‌ها استفاده کند، اما هنوز هیچ تأیید رسمی از سوی دولت آمریکا در این زمینه وجود ندارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که با توجه به پراکندگی این تجهیزات در نقاط مختلف افغانستان، از کار انداختن همه آن‌ها به راحتی ممکن نخواهد بود و نیاز به همکاری نزدیک‌تر بین آمریکا و پاکستان دارد.
چشم‌انداز آینده
با توجه به پیچیدگی‌های امنیتی و سیاسی موجود، چندین سناریو برای آینده این تجهیزات و اقدامات آمریکا مطرح است:
۱. فشار دیپلماتیک و اقتصادی آمریکا به طالبان برای بازپس‌گیری یا از کار انداختن برخی از این سلاح‌ها.
۲. حملات هوایی یا پهپادی محدود برای نابود کردن تجهیزات خاص.
۳. ادامه دسترسی طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی به این سلاح‌ها و تقویت بیشتر توان نظامی آن‌ها.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که حملات هدفمند آمریکا به‌صورت پراکنده و با استفاده از نیروهای ویژه یا پهپادها می‌تواند راهکار مناسبی برای محدود کردن قدرت نظامی طالبان باشد. اما این اقدام به همکاری اطلاعاتی و هماهنگی با کشورهای هم‌مرز افغانستان، به‌ویژه پاکستان، نیاز دارد.
به طور کلی، مسئله تجهیزات باقیمانده آمریکایی در افغانستان نه تنها به یک دغدغه برای آمریکا، بلکه به یک چالش بزرگ برای کشورهای منطقه، به ویژه پاکستان و ایران و حتی ممالک آسیای مرکزی تبدیل شده است. در آینده‌ای نزدیک، احتمالاً
زلمی خلیلزاد چندماه پیشتر به کنگره‌ی امریکا گفته بود، ما بذرهایی در افغانستان کاشته‌ایم که ثمر بسیاری خواهند داشت. احتمالا اشاره‌ی وی به همین سلاح‌ها و قریب ۵۰ هزار مدرسه دینی است که طالبان طی سه سال اخیر با کمک‌های ارسالی امریکا ساخته‌اند.
شاهد تصمیمات جدید و تحرکات نظامی بیشتری در این زمینه خواهیم بود که می‌تواند بر امنیت منطقه و روابط بین‌المللی تاثیر معناداری بگذارد.
نتیجه‌گیری و بررسی سناریوهای پنهان
اما بحث در همینجا به پایان نمی‌رسد، در این بین بسیاری برآنند که واشنگتن در رسوب ده‌ها میلیارد دلار سلاح سبک و نیمه‌سنگین در افغانستان که تنها به کار جنگ‌های چریکی و شهری می‌آیند تعمد داشته است.
گفته می‌شود بخشی از طالبان طبق بندهایی از پیمان دوحه که افشا نشده است، متعهد شده‌اند گروه‌هایی را با این تجهیزات مسلح کنند. از همین رو شاهدیم تا کنون، بارها توسط تروریست‌ها از این اسلحه‌ها برای حمله به نیروهای نظامی ایرانی و پاکستانی استفاده شده است. به تازگی نمونه‌هایی از همین سلاح‌ها توسط مرزبانان ایرانی در نبردهای خونین با گروه تروریستی جیش‌العدل به غنیمت گرفته شد.
این وضعیت می‌تواند ثابت کند که کاخ سفید و شخص ترامپ در این اظهارات خود صادق نیستند. بخش بزرگی از طالبان با گروه‌های بزرگ تروریستی منطقه و جهان مرتبط است. طالبان اردوگاه‌ها، قرارگاه‌ها و آموزش و همین سلاح‌های امریکایی در اختیار آنان قرار می‌دهند.
زلمی خلیلزاد نماینده پیشین آمریکا در امور افغانستان که در دوره‌ی پیشین ریاست جمهوری دونالد ترامپ نیز مسوولیت‌های مهمی در حوزه‌ی افغانستان داشت چندماه پیشتر به کنگره‌ی امریکا گفته بود؛ ما بذرهایی در افغانستان کاشته‌ایم که ثمر بسیاری خواهند داشت. احتمالا اشاره‌ی وی به همین سلاح‌ها و قریب ۵۰ هزار مدرسه دینی است که طالبان طی سه سال اخیر با کمک‌های ارسالی امریکا ساخته‌اند.
در این مدارس جز شستشوی مغزی و آموزش متون افراطی، جنگ‌های شهری و چریکی نیز به طلبه‌ها آموزش داده می‌شود. ترکیب این ماجرا با سلاح‌های باقیمانده و اظهارات خلیلزاد پرده‌ی دیگری از حقیقت را روبروی افکار عمومی در کشورهای هم‌مرز با افغانستان می‌گشاید. این انبوه نیروها چرا تربیت می‌شوند؟ چرا واشنگتن میلیاردها دلار سلاح را تقدیم طالبان کرد؟
آیا بناست آن‌ها برای تجزیه پاکستان یا ایران استفاده شوند؟ یا به سمت آسیای مرکزی، روسیه و یا چین گسیل خواهند شد؟ هر چه هست باید قبول کرد امریکایی‌ها و شخص ترامپ در بازپس‌گیری تجهیزات نظامی آمریکایی از طالبان صادق نیستند و هدف فعلا صحنه گردانی افکار عمومی داخل امریکا و فریب رقبای منطقه‌ای و جهانی و حتی متحدان منطقه‌ای آمریکا نظیر پاکستان است.
منبع: خبرگزاری صدای افغانستان
