جای پیرمحمد همیشه خالی خواهد ماند
جای پیرمحمد همیشه خالی خواهد ماند
نوشتن از پیرمحمد ملازهی بعنوان شخصیت فرهنگی، رسانه ای و تحلیلگر سیاسی سهل و ممتنع است. چه او از معدود ستارگان شرق کشور در سپهر سیاست ملی بود که شخصیت عمیق و تحلیل های کم نظیر و دقیقش از خاورمیانه و بویژه شبه قاره چراغ راه مسائلی بود که کمتر مورد توجه قرار گرفته یا علاقمندی کمتری را بر انگیخته بودند.

مسائلی که اینک با چرخش سیاست به سمت شرق اهمیتی دو چندان یافته اند اما مع الاسف با عدم شناخت همه جانبه گاه دچار غفلت و ایجاد عوارض بلند مدت و گاه دچار تند روی و انجام اقدامات شتابزده می شوند. ملازهی که خود زاده سراوان به عنوان شرقی ترین نقظه کشور بود با دانش روزآمد و ارتباطات وسیع با دانشوران و نخبگان منطقه، درک درست و منطقی از مسائل پیچیده قومی، فرهنگی و مذهبی در ایران، پاکستان، افغانستان و هندوستان داشت. او سیاست ورزی باهوش، کنشگری دیرآشنا، دانشمندی عمیق و شهروندی دغدغه مند بود.

پیرمحمد ملازهی باور عمیقی به ایراندوستی و غیرت اقوام ایرانی برای حفظ تمامیت ارضی ایران داشت. باور او صرفا ادعا و تنزیه کردن اقوام حاشیه ای برای فریب دولت و خریدن توجه نبود، بلکه او مثال‌های بسیار دقیق و مدارک غیر قابل کتمانی از حقایق تاریخی داشت که این ادعا را ثابت می کرد. درک درست ملازهی از خاورمیانه که ناشی از هوش سرشار و قدرت تحلیل کم نظیر او بود همراه با زبان صریح و بی آلایشی که ریشه در باور عمیق او به ایراندوستی و صداقت داشت از پیرمحمد یک کارشناس خبره قابل اعتماد ساخته بود. ملازهی وقتی از مکتب دیوبندی هندی، سلفی خاورمیانه ای و سنت و رسوم ریشه دار شرق ایران سخن می گفت چنان از عمق جان با آن آشنا بود که هر شنونده ای مبهوت اطلاعات و شواهد عینی ارائه شده در کلام او می شد.

او قامتی برکشیده از شرق محروم در حساس ترین حوزه حاکمیت ایران در عصر پرتنش انتهای قرن بیستم بود و اگرچه در ویترین وزرات خارجه جایی نداشت، اما قطعا دانش سرشار و صداقت و صراحتش از او چهره ای قابل اعتماد ساخته بود که بسیاری از تصمیمات درست ملی بویژه در حوزه شرق مرهون نظرات ارزشمند ایشان بود.

پیرمحمد با شناخت دقیق از مشکلات مشروعیت، تناقض ها، محدودیت ها و سرکوبهای ذاتی حاکمیت های خلافت گرای اسلامی همچنین دانش وثیق از دموکراسی و ابزارهای نامرئی نادیده گرفتن ابداعات و سنت های کارآمد مدیریت های محلی به میانداری اخلاقی حکومت و تمرکز بر خدمت بدون تبعیض و فساد می اندیشید. ملازهی که ریشه در قوم بلوچ دارد در دعوای اخیر حاکمیت با تفکر قومی مذهبی دگر اندیش شرق کشور در جایگاه یک مصلح مشفق قرار گرفت. استقلال رای، تیزبینی و سابقه اعتماد آفرین او مانع از اتهام برای ایجاد تنش یا طرفداری از یک سوی ماجرا شد و این برای منطقه ای که واسطه ای برای انتقال پیام درک وضعیت و شرایط خود ندارد بسیار مغتنم بود. این روزها که اظهار نظرهای مشفقانه از دریچه رقابت های سیاسی و بازارگرمی برای حکمرانی آینده نگریسته می شود و نحله های سیاسی برآنند تا دلسوزان بی طرف را به سوی بخشی از ماجرا هول داده یا بکشانند جای امثال پیرمحمد ملازهی بعنوان دانشمندان خبره سیاست، دیده بانان منافع ملی و لنگرگاه های قابل اعتماد تصمیمات سخت، خالی خواهد ماند. رحمت و رضوان الهی بر او باد.

حسین سرگزی